خربزه تلخ ( Momordica charantia ) گیاه دارویی از خانواده کدوییان است. این گیاه به عنوان داروی سنتی برای درمان دیابت به کار می رود. ترکیبات اولیه مسئول کاهش قند خون در این گیاه شامل شبه انسولین حیوانی موسوم به پلی پپتید P، کوکوربیتوئید، مموردیسین و اولینولیک اسید است. پلی پپتید P از لحاظ ساختاری و دارویی شبیه انسولین گاوی است. اثرات بازدارندگی این گیاه در خصوص ویروس HIV نیز اثبات شده است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر جهت استقرار ریزنمونه برگ، نوع اکسین و شرایط نوری بر درصد کالوس زایی و تشکیل ریشه مویین از کالوس گیاه دارویی خربزه تلخ انجام شد. ریزنمونه برگ در دو جهت (سطح بالایی / سطح زیرین) در تماس با محیط کشت حاوی دو نوع اکسین در غلظت 2 میلی گرم در لیتر NAA و 2, 4-D کشت و تحت دو شرایط تاریکی و نور قرار گرفت. بالاترین میزان کالوس زایی (40/95 %) و ریشه زایی (60/40 %) در شرایطی حاصل شد که سطح بالایی برگ در تماس با محیط MS حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2, 4-D و در تاریکی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تاریکی به طور معنی داری در سطح احتمال 5 درصد بر تحریک و افزایش تولید کالوس تأثیر داشته و اکسین 2, 4-D با اختلاف معنی داری نسبت به NAA، اکسین مناسب تری جهت کالوس زایی و ریشه زایی بوده است.